Op 16 september 1920 werd Hannie Schaft geboren.
Precies 103 jaar later werd dat herdacht in de voormalige Koepelgevangenis in Haarlem.
Voor mijn bijdrage aan die gelegenheid heb ik een aantal dagen rondgehangen op plekken die op de een of andere manier verband hielden met Hannie Schaft.
Ik was op zoek naar gebeurtenissen die konden leiden tot een 'verslag ter plaatse'.
Verslagen die dan samen weer iets zouden vertellen over de wereld van nu, en stiekem toch ook een beetje over de rol van Hannie Schaft daarin.
Hieronder staan ze. Ze zijn geschreven met het voorlezen ervan, in de Koepel, in het achterhoofd. Mijn stem en dat bouwwerk moet je er dus maar even bij denken.
Zondag 27 augustus 2023, 14:45, Eerebegraafplaats, Overveen
Er komen nog vrijwel elke zondag bezoekers,
vertelt de beheerder me:
van de jongste vaders hier leven de kinderen nog.
Vandaag ben ik wél de enige
in dit duingebied, op deze stille plek.
Er zijn hier
geen strakke rijen witte kruizen,
geen poging om de strijders,
zelfs na hun dood,
nog in het gelid te laten staan.
Alsof dat de grootste eer is.
Nee, de stenen liggen,
omringd door siergras, lavendel en citroentijm;
een zacht bed, voor mensen die hun rust verdiend hebben,
de strijd gestreden.
Ik luister naar de vogels,
het ruisen van de bomen,
een enkele auto op de Zeeweg.
Heel in de verte klinkt het Wilhelmus:
de Grand Prix gaat zo beginnen.
Donderdag 31 augustus 2023, 11:16, Hannie Schaftstraat, Haarlem
Ik zit op de stoep
en lees een boek,
over haar, natuurlijk,
en de oorlog.
Heel af en toe zie ik
een fietser of wandelaar;
ze groeten me allemaal vriendelijk.
Gewoon, een straat
vol gewone huizen
voor gewone mensen.
Een straat
waar het leven
vredig voorbijgaat.
Woensdag 6 september 2023, 9:35, Kenaupark, Haarlem
Al 70 jaar
breekt ze hier de muren open,
bevroren in haar jeugd,
wandelaars, buiteneters, hangjeugd
om haar heen.
Maar tegenwoordig ook
stretchgebroekte vrouwen,
maar net iets ouder dan haar leeftijd toen,
rennend, springend en hurkend
op zoek naar hun strakste zelf.
Bootcamp, heet het,
soldaten-stoer.
Elke woensdagochtend staat,
hier onder de oude bomen,
een surrogaat-sergeant
zijn hijgende pelotonnetje
met zachte stem af te beulen.
Alleen vorige week niet.
Vorige week regende het.
Maandag 11 september, 8:50, Hannie Schaftschool, Haarlem
Het schoolplein is verlaten
de kinderen zijn naar binnen, en
hun wegbreng-ouders zijn al door
naar de volgende bezigheid.
Ongehaast stuurt een jonge vader
zijn bakfiets door de poort,
laadt zijn zoontje uit,
en wandelt met hem
naar de reeds gesloten deur.
Zijn vrijheid is hem heilig.
Woensdag 13 september 2023, 12:47, Voormalige koepelgevangenis, Haarlem
Ze heeft hier écht gezeten!
Één van de oude cellen is daarom
in de originele staat teruggebracht
en voorzien van verduidelijkende borden.
Opdat ze niet vergeten wordt.
Geen idee
of de brits en de boeien authentiek zijn,
maar het werpt je toch terug
op tijden van oorlog, verzet, en hen die vielen.
In het strak-moderne zaaltje ernaast
staat een man in een donkerblauw pak
met een wit overhemd,
bovenste twee knoopjes los,
een aandachtig publiek iets uit te leggen.
“Successfully raising capital as a growth entrepreneur”
kan ik nog net lezen op het scherm naast hem.
Zijn strijd is duidelijk
niet die van haar.